Waar haal je tegenwoordig nog goed personeel vandaan? Er is sprake van een enorme krapte op de arbeidsmarkt, waardoor veel ondernemers met de handen in het haar zitten. Hoe is dit zo gekomen en wat zijn de vooruitzichten?
Volgens het CBS is de arbeidsmarkt op dit moment krapper dan ooit. Tegenover elke 100 werklozen stonden in het eerste kwartaal van 2022 maar liefst 133 vacatures. In de volgende grafiek zie je hoe dit zich in de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. In het vierde kwartaal van 2021 bevond zich een kantelpunt. Voor het eerst in lange tijd waren er toen meer vacatures dan werklozen.
Waardoor is er een tekort aan personeel?
De oorzaak voor dit grote tekort aan mensen is te wijten aan verschillende factoren. De meest voor de hand liggende is de coronacrisis. In bepaalde sectoren, zoals de reisbranche en de horeca, was tijdelijk veel minder werk. Hierdoor zijn veel medewerkers hun baan kwijtgeraakt. Na de versoepeling van de maatregelen probeerden werkgevers weer personeel aan te nemen. Doordat deze mensen ondertussen een andere baan hebben gevonden, lukte dit maar mondjesmaat.
Toch is niet alles te verklaren door de coronacrisis. Hoogleraar economie aan Maastricht University Didier Fouarge vertelt bij radio NPO 1 dat hij al jaren verwachtte dat er in bepaalde branches een krapte aan zat te komen. Dat komt doordat voor studies in het onderwijs, de techniek en de zorg al jaren te weinig inschrijving zijn, in vergelijking tot het aantal banen. Fouarge verwacht dat corona gerelateerde tekorten zich op termijn vanzelf zullen herstellen, maar dat de structurele actief aangepakt moeten worden. Hij stelt dat er in deze sectoren beleid vanuit de overheid nodig is.
Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt aan Tilburg University, vertelt bij RTL nieuws over een derde oorzaak voor de krapte: vergrijzing. "Zeker in sectoren waar relatief veel oudere mensen werken, die dus binnen afzienbare termijn met pensioen gaan, worden de problemen steeds groter. Denk maar aan de politie." Er zijn ook veel ouderen zijn die nog steeds willen werken, maar door hun leeftijd lastiger aan een baan komen. Als werkgever kan het dus ook een idee te zijn om specifiek in deze doelgroep te werven.
Horeca heeft de meeste openstaande vacatures
Het zal je waarschijnlijk niet verbazen, maar in de horeca zijn momenteel de meeste vacatures te vinden. In het tweede kwartaal van 2022 noemde 43% van de horecaondernemers de krapte de belangrijkste uitdaging van hun onderneming (bron: CBS). Verder zijn er veel openstaande vacatures in de bouw, productie, techniek, transport, ICT en logistiek.
Parttimers meer inzetten
Het ziet ernaar uit dat het personeelstekort niet zomaar verholpen is. Daarom is het noodzakelijk om zelf op zoek te gaan naar oplossingen. Zo kan het een optie zijn om parttimers meer te laten werken. Nederland is Europees koploper in het aantal parttimers. Bijna een kwart van de mannen en bijna driekwart van de vrouwen van 20 tot 65 jaar werkt in deeltijd. In de grafiek hieronder zie je een vergelijking van het aantal parttime werkende vrouwen (in roze) en mannen (in blauw) in Nederland met andere landen in de Europese Unie.
Als zowel mannen als vrouwen meer gaan werken, kan een deel van het personeelstekort opgelost worden. Dit moet uiteraard wel aantrekkelijk gemaakt worden met de juiste beloning. Als medewerkers er financieel weinig op vooruit gaan wanneer ze meer uren draaien, is de kans dat ze deze stap nemen niet zo groot. Daarnaast is de zorg voor kinderen vaak een knelpunt. Ouders vinden geen plek voor hun kroost bij de kinderopvang, of houden door de hoge kosten relatief weinig loon over.
Is automatisering de oplossing?
Zijn er geen mensen te vinden die een bepaalde functie kunnen uitvoeren? Relatief simpele taken kunnen misschien wel worden geautomatiseerd. Hier zijn uiteraard wel investeringen voor nodig. In de horeca zijn al successen geboekt met de QR-code waarmee gasten de menukaart kunnen zien en kunnen bestellen. Dat scheelt medewerkers in de bediening een hoop tijd.
Ondertussen wordt ook gekeken naar een oplossing uit een heel andere hoek: robots. Uit onderzoek door Gupta Strategists in opdracht van FME, blijkt dat technologie en robots in theorie meer dan 100.000 werknemers kunnen vervangen. Zij kunnen bijvoorbeeld pillen rondbrengen in de zorg, of gasten ontvangen en afruimen in de horeca.
Behoud je goede personeel
Tot slot is het zaak om het personeel dat nu voor je werkt, tevreden te houden. Een nieuwe medewerker zoeken, aannemen en inwerken kost tijd en geld. Het is daarom net zo belangrijk om aandacht te hebben voor de wensen en behoeftes van je huidige personeel. Een tevreden medewerker is ook nog eens productiever dan iemand die elke dag met tegenzin de laptop aanzet. Durf hierbij ook kritisch te zijn richting je eigen organisatie. Hebben je medewerkers de juiste hardware om soepel te kunnen werken? En zijn de thuiswerkende mensen ook blij met hun werkplek? Hoe is de werkdruk, en is die nog in verhouding met de beloning? Ga hierover een eerlijk gesprek aan en geef af en toe een extraatje. Verder is het belangrijk om de juiste doorgroeimogelijkheden te bieden, hiermee kun je goede mensen langer aan je binden en houd je waardevolle kennis binnen je organisatie. Zo bouw je een duurzaam personeelsbestand op.
